Unija udruženja poslodavaca Republike Srpske u saradnji sa Međunarodnom organizacijom rada-kancelarija u Budimpešti organizovala je panel dikusiju na temu „Tržište rada-stanje i izazovi“, u srijedu 26. juna 2019 u Hotelu Bosna u Banjoj Luci.
Cilj organizacije ovog događaja bioje informisanje poslodavaca o ključnim trendovima na tržištu rada, razmjena iskustava u poslovanju i prepoznavanje ključnih mjera i aktivnosti koje je potrebno preduzeti kao adekvatan odgovor zajednice na trendove na tržištu rada.
U svrhu obezbjeđivanja preduslova za uspostavljanje dijaloga i adekvatnog pristupa problematici tržišta rada u Republici Srpskoj, Unija udruženja poslodavaca Republike Srpske je uz podršku Međunarodne organizacije rada pripremila dokument „Analiza i projekcije tržišta rada u Republici Srpskoj 2019-2022“ .
Autor ove analize doc. dr Stevo Pucar je predstavio Analizu nakon čega su u panelu „Poslovni izazovi u uslovima pada ponude radne snage“ poslodavci razgovarali u izazovima i mogućnostima prevazilaženja problema smanjenja aktivne ponude radne snage.
U panelu „Održivost i finansiranje sistema socijalne zaštite“ dijalog su vodili direktori fondova socijalne sigurnosti i predstavnici sindikata.
Kroz dijalog učesnika panel diskusije apostrofirano je dalje povečanje problema sa radnom snagom sa značajnim reperkusijama na rast plata što će predstavljati snažan izazov i iz aspekta održivosti komapnija u pojedinim sektorima.
Zaključci panel diskusije „Tržište rada-stanje i izazovi“:
STANJE
Ključni nalazi „Analize i projekcija tržišta rada u Republici Srpskoj 2019-2022“:
● U narednih pet godina broj radno sposobnih stanovnika će se smanjiti za dodatnih 45.000 ljudi, sa 838.000 na 793.000.
● U periodu 2019 – 2022 radna snaga bi trebalo da se smanji u odnosu na 2017. godinu odnosno 3,3%, a da smanjenje neaktivnog stanovništva iznosi 7,2%.
● Broj lica mlađih od 15 godina u 2006. godini u Republici Srpskoj je bio 205.000, u 2017. godini 105.000 ili 48,8 % manje. Ukoliko se ovaj trend nastavi broj djece u tom uzrastu će se smanjiti za dodatnih 35.000 do 2022. godine.
● Prema podacima Eurostata, u periodu 2010-2017 broj građana BiH koji su dobili radne dozvole u zemljama EU je bio 155.449. U 2010. godini broj je iznosio 11.000, dok je u 2017. godini iznosio 36.000. Ukoliko se nastavi ovaj trend od 2019-do 2022 BiH će napustiti oko 210.000 ljudi.
● Broj radnih mjesta će sa 261.000 u 2017, porasti na oko 276.000 u 2022. godini, što je razlika od oko 15.000 novih radnih mjesta, a najveći broj novih radnih mjesta biće kreiran u prerađivačkoj u industriji.
● Stopa formalne nezaposlenosti je 2012. godine bila 39,3%, a 2017. godine 30,5% što je razlika od skoro devet procentnih poena. Stvarna nezaposlenost je takođe smanjena, sa 27% u 2013, na 20,9% u 2017. godini.
● Prema dosadašnjem trendu do 2017. godine, broj nezaposlenih tj. višak ponude nad tražnjom radne snage će opadati i u periodu 2019 – 2022. godina. Projekcija predviđa pad sa oko 114.000 radnika u 2017, na 85.000 radnika u 2022. godini, što je ukupno 29.000 radnika manje.
● Ukupni prosjek bruto plata će do 2022. narasti za manje od 100 KM. Prosječna bruto plata u prerađivačkoj industriji će, u periodu 2019 – 2022. porasti za oko 250 KM, prema sadašnjim trendovima.
● Stanje na tržištu radne snage ima implikacije na penzioni i sistem zdravstvenog osiguranja. Broj penzionera nastaviti će da raste brže od broja zaposlenih.
ZAKLJUČCI PANEL DISKUSIJE „TRŽIŠTE RADA-STANJE I IZAZOVI“
- Učesnici okruglog stola konstatuju zabrinjavajuće demografske trendove uslovljene lošim prirodnim priraštajem i eksternim migracijama, sa značajnim efektima na tržište rada, sistem socijalne zaštite i zajednicu uopšte, i predlažu da se kroz sinergijsko dijelovanje najviših institucija Republike Srpske analiziraju postojeći trendovi i definišu konkretni akcioni planovi za zasustavljanje negativnih trendova;
- Prepoznajući rast životnog standarda građana kao ključni preduslov za formiranje porodice i smanjenje migracija stanovništva prema zemljama EU, poslovna zajednica podržava dalje fiskalno i parafiskalno rasterećenje poslovanja i kao odgovoran socijalni partner preuzima obaveze preusmjeravanja rasterećenja poslovanja u rast plata, stvaranja boljih uslova rada i ulaganja u obrazovanje kroz povezivanje sa školama i fakultetima;
- Učesnici okruglog stola prepoznaju nizak nivo tehnološke razvijenosti privrede kao jedan od uzroka nemogućnosti značajnijeg rasta ekonomije i životnog standarda građana i pozivaju nadležne institucije i poslodavce da značajnije podrže i investiraju u tehnološki napredak kompanija;
- Učesnici panel diskusije konstatuju neprilagođenost obrazovnog sistema potrebama tržišta rada, problem upisnih politika i upitnost kvaliteta ishoda učenja, i ukazuju na značaj digitalizacije obrazovnog sistema, uvođenje učenika u svijet rada kroz realizaciju praktične nastave u školama i osavremenjavanje naučnih i nastavnih planova i programa;
- S obzirom na značajno smanjenje broja aktivnog stanovništva i negativan odnos broja zaposlenih i broja penzionera, učesnici okruglog stola su saglasni da je potrebno pokrenuti dijalog institucija i socijalnih partnera sa ciljem redefinisanja načina finansiranja sistema socijalne zaštite;
- Dinamika i složenost promjena na tržištu rada zahtjevaju mnogo aktivniji i odgovorniji pristup u utvrđivanju aktivnih mjera na tržištu rada, što implicira potrebu za revidiranjem Strategije zapošljavanja Republike Srpske i Akcionih planova za zapošljavanje sa ciljem njihove bolju usmjerenost na rješavanje suštinskih problema tržišta rada i efikasnijeg utroška javnih sredstava;
- Strateški pristup u oblasti populacione politike treba usmjeriti na stimulisanje rađanja i formiranje porodice sa ciljem povećanja nataliteta i vraćanja materinstva na pijedestal najviših društvenih vrijednosti;
- Uvažavajući složenost stanja i izazova vezanih za demografska kretanja i njihov uticaj na tržište rada, sistem socijalne zaštite i zajednicu uopšte, učesnici panel diskusije su saglasni da je potrebno inicirati hitan sastanak sa najodgovornijim predstavnicima institucija Republike Srpske radi razmatranja mogućnosti za prevazilaženje problema vezanih za tržište rada i demografske trendove u Srpskoj.