Banja Luka – Unija poslodavaca Republike Srpske je organizovala okrugli sto na temu „Stanje ekonomije – izazovi i perspektive“ u petak 28. juna 2024. godine u hotelu „Bosna“ u Banjoj Luci.

Učesnici okruglog stola, predstavnici poslovne i akademske zajednice, sindikata i institucija Republike Srpske konstatovali su negativne makroekonomske i finansijske trendove koji u kombinaciji sa dugogodišnjim lošim demografskim trendovima posljedično ugrožavaju dalji ekonomski rast i održivost ukupnog sistema.

Posebno su uočljivi sljedeći negativni trendovi:

  • Industrijska proizvodnja za period V 2023-V2024. godine manjaje za 10,9%;
  • Zaposlenost u industriji za period V 2023/V 2024 manjaje za 5 % – izgubljeno 2.600 radnih mjesta;
  • Plate 2023/I-III 2024  su realno veće za 9,6%.
  • Izvoz je u I-V2024/I-V2023 smanjen za 8,6% dok je uvoz povećan za 4,7%.

Učesnici okruglog stola su ukazali na pad produktivnosti koji prati značajan rast plata, zbog čega se zaključilo da administrativni pritisak na rast plata ima posebno negativan efekat po konkurentnost ekonomije Republike Srpske.

Posebno je naglašena potreba sinergijskog djelovanja cjelokupne zajednice u kreiranju odgovora na ključne socio-ekonomske izazove i tom pogledu učesnici okruglog stola su predložili sljedeće mjere u funkciji stabilizacije i transformacije domaće ekonomije:

  • Kroz transformaciju obrazovnog sistema, privlačenje stranih investitora i tehnološki razvoj, potrebno je transformisati ekonomijusa ciljem obezbjeđivanja rasta produktivnosti i rasta životnog standarda građana;
  • S obzirom da rast produktivnostiosnovni uslov za rast plata, nužno je izdvojiti značajnija sredstva za tehnološki razvoj, edukaciju zaposlenih i istraživanje i razvoj (100 miliona KM). Omogućiti da poslodavci prilikom planiranja investicionih ulaganja raspolažu podatkom o iznosu  državne pomoći, kao i omogućiti da sve grane privrede ostvaruju ovu podršku.
  • Zakonom urediti način utvrđivanja najniže platei ulogu ekspertskog tima koji bi u saradnji sa socijalnim partnerima utvrđivao iznos najniže plate za narednu godinu na bazi relevantnih makroekonomskih analiza;
  • Imajući u vidu gubitak radnih mjesta u periodu januar – maj 2024. godine, kao i sa ciljem suzbijanja neformalne ekonomije odnosno rasta konkurentnosti, predlaže se poreska rasterećenja za najpogođenije privredne sektore, kao i uvođenje diferenciranog nivoa minimalnih platau radnointenzivnim niskoakumulativnim privrednim granama i sektorima gdje je najzastupljenija neformalna ekonomija;
  • Potrebno je provesti brze reforme u oblasti obrazovanja i zapošljavanjasa ciljem prilagođavanja obrazovnog sistema budućem tehnološkom razvoju kompanija u Republici Srpskoj. Ovo zahtijeva sveobuhvatnu reformu obrazovnog sistema koja će omogućiti mladim ljudima da steknu relevantne vještine i znanja potrebna za tehnološki napredak i inovacije;
  • Funkciju Zavoda za zapošljavanje Republike Srpskepotrebno je promjeniti iz administriranja sve manjeg broja nezaposlenih lica na pronalazak kvalifikovane radne snage na stranim tržištima i njihovu dokvalifikaciju;
  • S obzirom da neformalna ekonomija predstavlja jednu od ključnih prepreka rastu i održivosti ekonomije i zajednice u cijelini, nužno je sprovesti brze i efikasne reforme ključnih institucija(PURS, Inspektorat Republike Srpske) sa ciljem ukupnog rasta integriteta institucija odnosno države;
  • Kroz stimulativne programe obezbjediti zapošljavanje radnika koji rade u vanprivrednim djelatnostima u djelatnostima koje generišu stvaranje višeg nivoa dodane vrijednostii na taj način substituisati angžaman stranih radnika i smanjiti deficite koje generiše javni sektor.

Događaj organizujemo u okviru realizacije projekta ”Doprinos organizacija civilnog društva poboljšanju uticaja preduzetništva na socio-ekonomski razvoj BIH – EISE” koji finansira Evropska unija, a koji provodi Unija poslodavaca Republike Srpske.